آهنگ‌های جمعه ۲۹۴ام آوازهایی هستند بیکلام، اما با صدای انسان. شبیه کاری که در روزگار مدرن، تقریبا با نام لویی آرمسترانگ، موسیقی جز و به‌نام صداخوانی Scat Singing شناخته می‌شود که خیلی وقت ها هم حال و هوای شوخ و شنگ و پر انرژی دارد.
گویا موقع ضبط این آهنگ، Louis Armstrong – “Heebie Jeebies” (1926) کاغذ متن شعر روی زمین می‌افتد و لویی آرمسترانگ سر و ته قضیه را با تکرار هجاهای بی‌معنی و من‌درآوردی، هم می‌آورد.
این آهنگ را شاخصی در تاریخ موسیقی جز می‌دانند. اینجا در یوتیوب گوشه چندتایی از مشهورترین صداخوانی‌های تاریخ موسیقی جز را می‌توانید بشنوید.
اما آواز بدون استفاده از کلمه، در همه فرهنگ‌ها و اقلیم‌ها با انسان بوده و بیش از آنکه ما را با متن و معنای شعر و کلمات درگیر کند، سرراست‌تر با درون و احساسات شنونده سروکار دارد.
وقتی انسان از صدایش شبیه یک ساز استفاده می‌کند و نه ابزاری برای سخن گفتن، خیلی از پیش‌داوری‌ها و قضاوت‌ها هم شرشان را کم می‌کنند. شاید برای همین است که خیلی از این نوع سرودها و آوازهای بیکلام را انسان برای نیایش یا مراقبه آفریده است.
کلمه و زبان، همیشه به کار انسان نیامده و گاهی در برابر نادانسته‌ها و طبیعت و هستی‌ای که دربرابرش بسیار کوچک و ناتوان است، دست به دامن آواها شده.
آهنگ های این جمعه از این دست آوازهای بی‌کلامند؛ ممکن است بعضی دقیقا در تعریف صداخوانی نگنجند یا به دلیل در دسترس نبودن نسخه‌های اصلی و بهتر در سَوندکلاود، آهنگی مشابه یا نزدیک به آن گذاشته باشیم. اما در بیشتر این آهنگ‌ها (که در این فهرست آمده) اثری از هجاها، آواها و اصواتی‌ست که کلمه معناداری نیستند و برای ایجاد هارمونی یا زیبایی استفاده شده‌‌اند و هر چند اینها صداخوانی نیستند اما شباهت‌هایی با آن دارند.
—
با هر کلام
ورود به حقیقت را
دشوارتر می‌‌سازیم.
به همان‌‌گونه مؤکدتر
هر آنچه
حقیقی‌‌تر بنماید.
آنچه فهم شدنی است،
می‌تواند حقیقت نباشد.
راینر مالکوفسکی/علی عبدالهی
از مقاله «ای واژه ها، دور شوید» نگاهی به نظریه شعری لورا (رایدینگ) جکسون، نوشته علیرضا جعفری:
ای واژه‌ها، دورشويد
آنجا رويد كه معانی
با جسميت روبه زوال صدا كدر نمی‌شوند
شكل واژه‌ها
نيزعجيب نيست
مثل حروفی كه از لای كتابها خيره می‌نگرند.
در اين شعر(رايدينگ) جكسون شكايت خود را هر چه آشكارتر مطرح می‌كند و می‌گويد كه
جنبه يا بعد مادی و حسی زبان، مشكل اصلی زبان شعر است و همان چيزی است كه مانع
از بيان معنا و حقيقت می‌شود.
—
بعضی از مشهورترین آهنگ‌های موسیقی جز که در آنها از صداخوانی استفاده شده و بیشترشان در این پلی لیست در یوتیوب گوشه در دسترس خلق بی شکایت ِ خندان است:
Ella Fitzgerald – “How High the Moon” (1960)
Cab Calloway – “Minnie the Moocher” (1931)
Sarah Vaughan – “Shulie a Bop” (1954)
Dizzy Gillespie – “Oop-Pop-A-Da” (1947)
Ella Fitzgerald and Louis Armstrong – “Dream a Little Dream of Me” (1950)
Jon Hendricks – “Cloudburst” (1959)
Anita O’Day – “Sweet Georgia Brown” (1958)
Mel Tormé – “Lady Be Good” (1956)
Ella Fitzgerald – “One Note Samba” (1969)
Photo: ©Norma I. Quintana, Typewriter (2017)
خیلی خوب بود خیلی ممنون.