از عمرِ صبح جمعه با گوشه، دویست هفته می‌گذرد. صدمین صبح جمعه با گوشه، مهمان آواز و صدای زنان ایران بودیم که با چنگ و دندان چراغ موسیقی را روشن نگه داشته‌اند. در جمعه دویستم به مهمانی سازها و نوازنده‌های زن ایران برویم؛ همین زنانی که گاهی در آخرین لحظه، از صحنه‌ها پایین کشیده می‌شوند، به جایشان صندلی خالی می‌گذارند و گاهی با چشم گریان صحنه را ترک می‌کنند.
با چند خطی از نوشته نزار قَبانی، شاعر اهل سوریه به نام «چرا زن؟» آهنگ‌های صبح جمعه با گوشه دویستم را بشنوید از دختران و زنان جوانی که سازشان را زمین نمی‌گذارند و پای موسیقی ایستاده‌اند:
«اگر من طرز فکر قبیلۀ خود و آراء خشک ارتودوکسی آن را دربارۀ زن نمی‌پذیرم، به این دلیل است که اصولا به دیدگاهی که زن‌بودن را ننگ و زنان را هموطنان درجه دوم می‌شمرد، اعتقادی ندارم. در جاهایی مانند سرزمین ما که رسم نقشه‌های جنسی بر اندام مرد و به اندازه غریزه‌های او دوخته‌شده و همه حکم‌ها درباره جرائم کشتن عاطفه، به سود قاتل است، نه مقتول. این منطق قبیله‌ای است. از این‌رو از سی سال پیش اسبابم را برداشتم و از خیمه‌هایی که در آنها زنان را سر می‌بُریدند، کوچ کردم.
آن جلاد در وجود همه ما هست: زیر پوست بی‌سوادان و درس‌خواندگان، در داس‌های روستاییان و نیز در کیف‌های دانشگاهیان، در خانه‌های گِلی و در آپارتمان‌های غرق موکت و سرامیک.»
بیشتر زنان و دختران جوانی که این هفته از آنها می‌گوییم، در ساندکلاود، یوتیوب و بقیه سایت‌ها کار منتشرشده‌ای ندارند، اما اینستاگرام و تلگرام فعالی دارند. تا جایی که می‌شد، بعضی از کارهای آنها را یک‌جا جمع کرده‌ایم تا در ساندکلاود گوشه بشنوید و پایین این فهرست، کارهایی را از آنها ببینید:
[alert type=secondary close=no] آتنا اشتیاقی؛ ویولنسل و کنترباس [/alert]
او را یکی از موفق‌ترین نوازندگان ویولنسل در ایران می‌دانند. جوان، پرکار، پرانرژی و باپشتکار که نگاه و تفکر ویژه‌ای در نوازندگی دارد. او در خانواده‌ای کاملا تاتری و سینمایی رشد کرده و موسیقی به ویژه کلاسیک بخشی از وجودش است؛ از نوازندگان جوانی که کنار محمدرضا شجریان، همایون شجریان، محمد معتمدی، علیرضا قربانی و … ده‌ها خواننده برجسته ایران نواخته و در ارکستر سمفونیک‌های ملی و پاپ کلاسیک کار کرده است. می‌گوید آدم درس‌دادن نیست، آدم ارکستر هم نیست. دوست دارد آزادانه تجربه کند، یاد بگیرد و بنوازد و برای خودش کار کند. جدی و پرکار و خوش‌ایده است و تکلیفش با خودش و دنیایش روشن. انگار هیچ نیرو و مانعی نمی‌تواند جلوی شور نوازندگی‌اش را بگیرد.
[alert type=secondary close=no] نیلوفر محبی؛ ویولن [/alert]
https://www.instagram.com/p/BNhwD0Jj6PZ/?taken-by=niloofarmohebbi
در خانواده‌ای که هیچ کس اهل موسیقی نیست، پدر از او می‌خواهد برای یادگرفتن و نواختن یک ساز به هنرستان موسیقی برود. سازش را با مشورت پدر انتخاب می‌کند و خیلی زود با پایان تحصیل در دانشکده موسیقی و بعد هم ارمنستان، نوازندگی را در ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر ملی و ارکستر نیاوران آغاز می‌کند. او از معدود زنانی است که آهنگسازی می‌کند و موسیقی فیلم می‌سازد. او می‌گوید در فضاهای ضبط، تنظیم و صدابرداری مردان کمتر از نوازنده‌های زن حمایت می‌کنند، آنها فضا را فقط مختص خودشان می‌دانند و نوازندگان زن را جدی نمی‌گیرند.
[alert type=secondary close=no] نگین زاده‌وکیلی؛ ویولنسل و قیچک بم [/alert]
https://www.instagram.com/p/BJDzLybhvB4/?taken-by=negin_zadeh_vakili
ویولنسل ساز او در هنرستان موسیقی اصفهان بود، اما ساز قیچک را در دانشکده موسیقی انتخاب کرده است. او علاوه بر نوازندگی در گروه‌های موسیقی و همکاری با نادر مشایخی و حمید متبسم، آموزش موسیقی به کودکان را در اولویت کارهایش قرار داده است.
[alert type=secondary close=no] شیما شاه‌محمدی؛ قیچک آلتو [/alert]
سال ۶۲ به دنیا آمده و نوازندگی موسیقی ایرانی را تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه داده است. او پیش از پایان تحصیلاتش، کار با گروه‌های موسیقی مطرح خورشید، مهتاب، نیستان و … را شروع کرد. آموزش موسیقی به کودکان یکی از کارهای ثابت اوست. او اخیرا کتاب «دستور کمانچه» را با سی‌دی منتشر کرده که پر است از موسیقی و نقالی و همخوانی برای آموزش موسیقی.
[alert type=secondary close=no] شیدا قاضی؛ نی [/alert]
پدرش، جلال قاضی، نخستین آموزگار او در نواختن نی بود. بعد از پدر، استادانی مثل حسن کسمایی و حسن ناهید او را در نی‌نوازی آموزش داده‌اند؛ سازی که زنان کمتر سراغش می‌روند.
او سه سال بعد از یادگیری نی، پیانو را شروع کرد. هر دو ساز را تا مقطع کارشناسی ارشد در رشته موسیقی ادامه داد و کمی بعد در کنسرت‌های بعضی از بزرگان موسیقی، درخشید. او در هنرستان و دانشگاه موسیقی تدریس و با گروه‌های موسیقی مثل «خنیاگران مهر» همکاری می‌کند. او با همسرش سجاد خانقاهی، همنوازی‌های در سنتور و تنبک دارد که در صفحه اینستاگرامش پست می‌شود.
[alert type=secondary close=no] آزاده امیری؛ تار [/alert]
https://www.instagram.com/p/BOc6yX-BNvO/?taken-by=azadeh.amirii
سال ۵۷ خورشیدی به دنیا آمده و تلاش و تشویق پدر تارنوازش او را با ساز تار مانوس کرده است. شاگرد استادانی مثل حسین علیزاده ، داریوش پیرنیاکان و فرهاد فخرالدینی بوده و در کنار تار، پیانو، تنبک و سه‌تار هم می‌نوازد.
او سال‌ها در کنار بزرگان موسیقی ایران همنوازی کرده و در کنسرت‌های مختلف داخلی و خارجی حضور داشته است. آموزشگاه موسیقی خودش را دارد و گروه موسیقی «راستان» را هم سرپرستی می‌کند.
[alert type=secondary close=no] رابعه زند؛ چنگ و قانون [/alert]
بیشتر قانون‌نواز است. آلبوم موسیقی «قانون بی‌قانون» یکی از کارهایی است که در آن تکنوازی و بداهه‌نوازی کرده است. می‌گوید زنان کمتر رویکرد بداهه‌نوازی دارند و دوست دارد این روند را در موسیقی زنان رواج دهد. او چنگ و قانون را سازهایی می‌داند که با زنان همخوانی بیشتری دارند. او سال ۹۴ قطعاتی را به نام «بازسازی چنگ بین‌النهرین» یا «بربت میان‌رودان» منتشر کرد.
[alert type=secondary close=no] صِدا سُدیفی؛ قانون [/alert]
از او به عنوان یکی از نوازندگان چیره‌دست ساز قانون یاد می‌کنند؛ شاگرد خَلَف ملیحه سعیدی که مدرک نهایی تحصیلی‌اش را با همین ساز از کنسرواتوار دولتی ارمنستان گرفته است. متولد سال ۶۳ خورشیدی، جوان و پرکار که گروهی به نام خودش دارد. در ارکسترهای بزرگی به صورت تکنواز و همنواز به رهبری لوریس چکناواریان و فرهاد فخرالدینی هم نواخته است.
[alert type=secondary close=no] مریم خدابخش؛ عود [/alert]
با ساز سه‌تار موسیقی را آغاز کرده و سال ۷۷ در دانشکده هنرهای زیبای تهران همین ساز را در دست داشت. می‌گوید آن سال‌ها عود پیدا نمی‌شد و او عاشق این ساز بوده و به دنبالش می‌گشته تا وقتی آن را پیدا می‌کند و استادش را هم می‌یابد. از وقتی عود را پیدا کرده، در مقطع کارشناسی ارشد با همین ساز سر کرده است. با گروه‌های موسیقی مختلفی همنوازی کرده و در آلبوم‌هایی مثل «سراسر مه» و «اسب و آتش» عود نواخته است. او در آموزشگاه‌های موسیقی و هنرستان دخترانه آموزش می‌دهد.
[alert type=secondary close=no] مهرناز دبیرزاده؛ تنبک و دف [/alert]
چهارده ساله بوده که مادر او را همراه با خواهر دوقلویش در تعطیلات تابستانی در یک کلاس موسیقی ثبت‌نام می‌کند. او تنبک (تمبک) و خواهرش کیبرد را انتخاب می‌کند. او بعداز این دوره وفادارانه و عاشقانه با تنبک می‌ماند و بعد یادگیری سازهای کوبه‌ای دیگر مثل کاخن و دف و دایره را هم شروع می‌کند. خواهرش از کیبرد به پیانو و بعد به سنتور می‌رسد. حالا مدت‌هاست دو خواهر با همنوازی سنتور و تنبک، کنار هم می‌نشینند و به کودکان هم آموزش می‌دهند. او موسیقی تاتر هم کار می‌کند و روی صحنه به صورت زنده گاهی تا چهل شب اجرا می‌کند. کتابی به نام «تار و ترانه» با سی‌دی صوتی منتشر کرده که برای آموزش هنرجویان نوپا گام بلندی است. مهرناز دبیرزاده در برنامه پرطرفدار خندوانه برای آواز جناب‌خان، ساز می‌زد.
او همینطور با گروه‌های موسیقی مختلفی مثل خنیاگران مهر، پلاریس و چهل دف همکاری کرده است. تمبک‌نوازی او با آن حال خوش و لبخندهای شیرین در شبکه‌های مجازی مشهور شده و خودش می‌گوید، هدفش این است که نشان دهد یک دختر هم می‌تواند ساز زورخانه‌ای بنوازد.
[alert type=secondary close=no]نازنین غنی‌زاده؛ کمانچه [/alert]
در هنرستان موسیقی، ساز کمانچه را انتخاب کرده و در دانشکده عالی موسیقی به همین ساز وفادار مانده و آن را ادامه داده است. سال ۱۳۷۰ خورشیدی به دنیا آمده و در کنار اجراهای مختلفش با گروه‌های موسیقی جوان، یکی از باحوصله‌ترین معلمان موسیقی به کودکان است.
[alert type=secondary close=no] ترگل خلیقی؛ رباب و تار [/alert]
بیشتر تار می‌نوازد، شاید چون ساز اصلی‌اش در دانشکده عالی موسیقی بوده است. اما رباب‌نواز قهاری است و مصداقش دو نوازی رباب و کمانچه است در آلبوم «در آیینه اوهام» (حسام اینانلو) که اوج هنرنمایی‌اش را با رباب نشان می‌دهد. متولد سال ۶۶ است و در کنار نوازندگی در کنسرت‌های داخلی، با ارکستر سیمرغ و ارکستر موسیقی ملی هم کار کرده است.
[alert type=secondary close=no] مهرنوش ذوالفقاری؛ سنتور [/alert]
https://www.instagram.com/p/BKAnR1ADCsT/
نواختن سنتور را از ۹ سالگی آغاز کرده است. استادانش از همان کودکی پشنگ کامکار و حسین پرنیا بوده‌اند. متولد سال ۷۰ است و در هنرستان و دانشگاه هنرهای زیبای تهران، ساز اصلی‌اش همان سنتور بوده، در کنار دف. تکنوازی سنتور را با ارکستر ملی دانشگاه تهران و ارکستر موسیقی موج نو تجربه کرده و حالا هم آموزش می‌دهد و هم با گروه‌های موسیقی جوان همنوازی می‌کند.
[alert type=secondary close=no] سپیده مِشکی؛ سه تار [/alert]
شاگرد محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، هنگامه اخوان و مسعود شعاری بوده است. در آلبوم‌های موسیقی مطرحی مثل دونوازی‌های تمبک و سه‌تار «بی‌واژه گفت‌وگو» و «ای عاشقان» نواخته و در کنسرت‌های زیادی روی صحنه حضور داشته است. دست‌کم دو آلبوم تکنوازی سه‌تار منتشر کرده که با استقبال روبه‌رو شده‌اند. از معدود زنانی است که کنار محمدرضا لطفی روی صحنه نشسته و با او همنوازی کرده است. او سال‌هاست سه‌تار تدریس می‌کند.
[alert type=secondary close=no] مرضیه فلاح‌پور؛ سه‌تار [/alert]
https://www.instagram.com/p/BNHC6i6gPeQ/?taken-by=marziyehfallahpoor
سال ۷۵ موسیقی را بعد از آشنایی با ساز سه‌تار شروع کرد. خودش می‌گوید تا آن زمان سازها را از نزدیک ندیده بود و فقط صدایشان را از راه شنیدن موسیقی سنتی درک کرده بود. آموزشگاهی در شهری که زندگی می‌کرد پیدا نمی‌شد و مجبور بود برای یادگرفتن موسیقی از گیلان به لنگرود برود. همه مخالف علاقه‌اش بودند اما او رفت و یاد گرفت و گروه موسیقی خودش را راه انداخت و با آنها ترانه‌های محلی را بازیابی و بازنوازی کرد.
همین تابستون گذشته به دعوت یکی از همکارام (که یه تنبک نواز خیلی خوب هم هستن) به دیدم یه ارجرایی رفتم که بخش زیادی از نوازندگان زن بودن من خیلی علاقه ای به موسیقی سنتی ندارم و همکارم هم من رو میشناخت ولی اون اجرا به حدی خوب بود که برام یه جورایی یه تجربه خاص و جدیدی به حساب می اومد. نکته ی جالب قضیه اینجا بود که وقتی از همکارم -که زن هستن- تشکر کردم؛ ایشون گفتن دعوتت کردم تا نگاه بهتری به خانمها داشته باشی. و من یه دفعه جا خوردم و انتظار نداشتم چنین چیزی رو بشنوم. هرچند اون موقع این حرف رو به حساب سختگیری‌های کاری ام گذاشتم تا مثلا رفتار جنسیتی ولی اون نوشته نزار قبانی واقعا باعث میشه آدم قبول کنه یه چیزی تو وجودش هست به هر حال.
———-
من سومین بار هست که میام و الان حس کردم که یه سری‌هاش رو نشنیده م.
شاید باید دو قسمت می شد.
فوق العاده عالی و پر و پیمان است این جمعه ی گوشه
لذت بردم و مفتخر شدم به وجود این عزیزان
ممنونم که کمک میکنین سواد موسیقیم رشد کنه