صبح جمعه با گوشه صد‌و‌بیستم است. نمرا رفته استراحت و فکر کردم در نبودش تم موسیقی‌های این هفته را با ساز کلارینت پیوند دهم؛ سازی که هم آدم را شاد می‌کند و هم برای لحظه‌هایی ساخته شده که بغض گلو را می‌فشارد.
نواختنش چندان ساده نیست اما اگر بتوانی نفست را در آن بدمی، دیگر نفس مال خودت نیست. کلارینت که در ایران با نام قره‌نِی (نی سیاه) یا کلارینت ربع پرده هم شناخته می‌شود، سازی است از خانواده سازهای بادی چوبی که آدم‌های زیادی را سرحال آورده و کسی مثل غلامحسین غریب گرکانی نویسنده و شاعر، در سال‌هایی که هنوز موسیقی جایگاه مشخصی در ایران نداشت، آن را نواخت و آموزش داد و نسل‌های بعدی با آن آشنا شدند. محمد شیرخدایی آن را به استان‌های مختلف ایران برد و عباس تهرانی که می‌توانست ایران را با سازش ترک کند، ماند و قطعات ایرانی را با آن ساخت و اجرا کرد و کلارینت را در کنار سازهای سنتی ایرانی، بیشتر شناساند.
دوستی که خودش را «طبال بی استعداد» معرفی کرده، از اولین جلسه آموزشی سازهای بادی یاد کرده که استاد، لب و دندان‌های نوازندگان و «آینده‌سازان» را پیش از هرچیز معاینه کرده و بهترین‌ها را برای قرهنی و بعد بقیه سازها انتخاب کرده و بی‌بهره‌ترین مخلوقات را از نعمت لب و دندان، با دو عدد چوب، به طبل‌نوازی گماشته است.
این هفته بیشتر سراغ قرهنی نوازهای ایرانی و آوازها، ترانه‌ها و تصنیف‌هایی با همراهی کلارینت می‌رویم:
کلارینت‌نواز جوان ایرانی، مونا مطبوع ریاحی (عکس بالا) که مقیم وین است، این روزها در شهرهای مختلف اروپا همراه با گروهش «سرمه» نواها و ملودی‌های مختلفی با سبک تازه‌ای اجرا می‌کند. از آوازهای محلی ایرانی تا بالکان و …
کلارینت‌نوازی او را در یک لالایی همراه با گلنار در یوتیوب بببنید:
مونا مطبوع ریاحی که در وین موسیقی خوانده و گروه سه‌نفره‌ای را شکل داده، چند وقت پیش در تهران کنسرت دو نوازی را با گیتار گلفام خیام برگزار کرد که از آن استقبال شد. محمدرضا درویشی درباره‌اش گفت او تکنیک‌های سُرنا را در نواختن کلارینت پیاده کرده و تا به حال چنین کلارینت‌نوازی را ندیده بوده.
«راز» را از گروه سُرمه در ساوند کلاود بشنوید:
از آلبوم «رهاب» مسعود شعاری قطعه خاطره را بشنوید با همراهی سه‌تار و عود و … گئورگ گراتزر، نوازنده اتریشی کلارینت این قطعه را می‌نوازد:
از کسانی که کلارینت را در موسیقی ایرانی با فرم تازه‌ای گنجانده‌اند، شاید بتوان به سهیل پیغمبری اشاره کرد. در بازخوانی و دوباره‌نوازی تصنیف قدیمی «هر چه کنی» شوریده شیرازی شاعر معروف دوره صفویه، صدای کلارینت نرم و راحت او را بشنوید:
بازخوانی ترانه محلی «عزیزجون» را بشنوید، هر چند بچه‌های گروه گفته‌اند «از سر بیکاری و بی‌حوصلگی مرتکب ساختش شده‌اند» باز هم سهیل پیغمبری مسئولیت کلارینت این کار را به عهده گرفته:
سه‌نوازی تنبک، دیوان و کلارینت را بشنوید از آلبوم ذکر ساخته گروه «پرسیانو» که در نروژ منتشر شده و کیتیل سلویک در آن نوازنده کلارینت است:
نمی‌توان از حضور پررنگ کلارینت در بعضی از آهنگ‌های ایرانی گفت و آه باران… محمدرضا شجریان را با شعر فریدون مشیری از قلم انداخت. ایمان جعفری پویان که از نوجوانی این ساز را زیر نظر استادی مثل رحمت افشار یاد گرفته با کلارینت این آواز زیبا را همراهی می‌کند:
حالا که سراغ قدیمی‌ترین‌‌ها رفته‌ایم سری هم بزنیم به تک‌نوازی قرهنی محمد شیرخدایی، نوازنده و ترانه‌سرایی که در برنامه گل‌های جاویدان، ساز می‌زد. کسی که کلارینت را عاشقانه دوست داشت و از کودکی می‌دانست، قرار است نفسش را در چه سازی بدمد.
بخش کوتاهی از قطعه «دیلمان» را هم بشنوید با دو نوازی پیانو و کلارینت از ساخته‌های جواد معروفی:
در ساوندکلاود گوشه این آهنگ‌ها را یک‌جا بشنوید. در این مجموعه چند کار غیرایرانی هم هست که لابه‌لای کلارینت نوازی‌های کهنه‌کار و جوان ایرانی می‌شنوید:
نظر شما