داستان یونس و ماهی (یا نهنگ) را همه شنیدیم؛ یونس نبی که از هدایت قومش به یکتاپرستی، ناامید شده بود، مردم و شهر نینوا را ترک کرد و به دریا رسید و با گروهی همسفرشد. دریا توفانی شد و مسافران سه‌بار قُرعه انداختند تا یکی از سرنشینان قایق (یا کشتی) را به دریا بیندازند. هر سه‌بار، نام یونس در می‌آید و او را به دریا می‌اندازند. ماهی یا نهنگی، به دستور خدا، یونس را می‌بلعد و سه روز و سه شب (در بعضی روایت‌ها ۴۰ روز) او را در شکمش نگه می‌دارد و سالم به ساحل می‌اندازد.
گویا نام شهر کوچک زُنوز در آذربایجان شرقی از نام یونس گرفته شده و آرام‌گاهی هم در این شهر هست که بعضی معتقدند محل خاک‌سپاری یونس نبی است.
روایت اسلامی، می‌گوید در حدود سی سال، تنها دو نفر به یونس ایمان آوردند. یونس ناامید شد و از خدا خواست تکلیف‌اش را با مردم روشن کند. خدا گفت از شهر برو تا عذابی بر این ملت فرستم که آن سرش ناپیدا. یکی از دوستان یونس در شهر ماند و به مردم گفت توبه کنید که نشانه‌هایی از عذاب خدا پیداست. مردم توبه کردند و خدا هم عذابی نفرستاد. یونس به شهر برگشت و دید اوضاع عادی است و مردم خوش و خرم سرگرم زندگی‌اند. به یونس برخورد و بی اجازه خدا شهر را ترک کرد و با کشتی به دریا زد. باقی داستان را هم که می دانید؛ خدا ماهی یا نهنگی فرستاد تا یونس را ببلعد و درسی به او بدهد. ذکر معروف «یونسیه» که بین مسلمانان مشهور است، از همین ماجرا درآمده.
در این دریای بی‌مونس دلا می‌نال چون یونس
نهنگ شب در این دریا به مردم‌خوار می‌ماند
بدان‌سان می‌خورد ما را ز خاص و عام اندر شب
نه دکان و نه سودا و نه این بازار می‌ماند-مولوی
از شکل‌های گوناگون این روایت در دین‌های ابراهیمی که بگذریم، نقاشان هم روایت‌های زیادی از این داستان، کشیده‌اند. این مینیاتور ایرانی (نقاشی بالا) که حدود ۱۴۰۰ میلادی کشیده شده، برگی از نسخه‌ای از کتاب جامع‌التواریخ است که در موزه متروپُلیتن نیویورک نگه‌داری می‌شود. اگر به بازو و ساعد یونس دقت کنیم، روی آنها این شعر از گلستان سعدی نوشته شده:
قرص خورشید در سیاهی شد
یونس اندر دهان ماهی شد
اینجا، ریزه‌کاری‌هایش را با کیفیت عالی ببینید و کیف کنید.
نقاشی بالاهم یکی از نگارگری‌های عثمانی است که «بیرون آمدن یونس از دهان ماهی» را نشان می‌دهد و اواخر قرن ۱۶ میلادی کشیده شده.
در این گالری چند نقاشی غربی این داستان را ببینید:
دو دقیقه با صدا و تصویر نهنگ‌های گوژپشت بگذرانید:
اینجا هم ساعت‌ها صدای وال‌ها را می‌شود شنید که بخشی از برنامه مراقبت از وال‌ها و دلفین‌ها در استرالیاست:
نظر شما