به آسمان نگاه کن، گرافیتی های جی آر

شاید با هواپیما از روی پلی در هنگ‌کنگ بگذرید و چهره‌ خندان جوانانی را ببینید که به آسمان زل زده‌اند. شاید هم قطاری از کنار شما در شهری در فرانسه عبور کند و صورت مردان و زنانی را روی آن ببینید که به اندازه واگن‌های قطارعظمت دارند. شاید هم در کابل چهره زنان و مردانی را ببینید که روی دیوارهای بازار اصلی شهر چند برابر اندازه واقعی یک انسان شما را نگاه می‌کنند. هر چه دیوارها زخمی‌تر، عکس‌ها بزرگ‌تر و هر چه چهره‌ها عجیب‌تر، کارها زیباتر.
«جی‌ آر» مرد مرموز فرانسوی، خالق این چهره‌هاست. او در حومه پاریس به دنیا آمده و با آفریقایی‌تبارها و آسیایی‌ها بزرگ شده. او هم مثل خیلی از گرافیتی‌کارها (دیوارنویس‌ها) در نوجوانی، پنهانی و سریع روی دیوارها با اسپری نقشی می‌کشیده و فرار می‌کرده. اما خودش می‌گوید دست‌اش تند نبوده و نمی‌توانسته به سرعت چیزی را که توی ذهن‌اش می‌گذرد، بکشد و بدود.

جی آر، از طرفی به بخش هیجان‌انگیز کار گرافیتی علاقه داشته، پس تصمیم گرفته کار دیگری بکند که گرافیتی باشد اما مثل بقیه نباشد. برای همین عکاسی از آدم‌ها را شروع می‌کند، آن‌هم با دوربینی که توریست‌ها در مترو جا می‌گذارند. عکس‌هایش ابتدا در اندازه‌های معمولی چاپ می‌شدند و او موقع چسباندن روی دیوارها، دورشان با اسپری خط می‌کشید. این روش هم جواب حس‌اش را نمی‌دهد و آنقدر رویش کار می‌کند تا تبدیل به پرینت‌های عظیم از چهره آدم‌ها می‌شود که کنار هم می‌چسبند و چهره یک آدم را شکل می‌دهند.

جی آر حالا از یک گرافیتی‌کار زیرزمینی تبدیل به یک هنرمند جهانی شده که برای ثبت پرتره‌های معروف‌اش روی ساختمان‌ها، پل‌ها و خرابه‌ها به همه دنیا سفر می‌کند. از برزیل به واشنگتن دی‌سی می‌رود و از هنگ‌کنگ به تل‌آویو و برلین و توکیو و …
شاید زمانی که پروژه او به اسم «رو در رو» عملی شد، بیشتر اسم او را شنیده باشید. او همراه با دوست‌اش، به اسراییل و فلسطین سفر کرد و از مردم هر دو منطقه در کوچه و خیابان خواست مقابل دوربین‌‌اش با لنز واید، شکلک در بیاورند. بعد چهره یک اسراییلی و یک فلسطینی را در اندازه بسیار بزرگ، سیاه و سفید چاپ کرد و روی دیوار حائل در کرانه غربی رود اردن چسباند. این عکس‌ها آنقدر شهرت پیدا کردند که توجه رسانه‌ها را جلب کردند.
«جی آر» آن زمان می‌گفت از پیام و نگاه رسانه‌ها به این بخش از خاورمیانه خسته و دلزده بوده و می‌خواسته اینبار او باشد که به رسانه‌ها خوراک می‌دهد تا یک جور دیگر به این منطقه نگاه کنند.
«جی آر» بعد از این پروژه، همین روش را در کشورهای دیگر ادامه داد. چهره‌ کارگران، عابران و کودکان کم‌کم روی بزرگ‌ترین ساختمان‌های شهرهای بزرگ، روی کامیون‌ها و قطارها در اندازه‌های عظیم نقش بست و پروژه‌های او جهانی‌تر شد.
او آنقدر محبوب شد که سال ۲۰۱۱ جایزه صدهزار دلاری «تد» را گرفت تا پروژه‌ای را به اسم inside out پیاده کند. این پروژه قرار است مثل بقیه کارهای «جی آر» با اندازه غول‌آسا منتشر شود با این تفاوت که عکس‌های این پروژه را هر کدام از ما می‌توانیم بگیریم. کافی است یک پرتره سیاه و سفید واضح و با کیفیت بگیرید و با روشی که اینجا توضیح داده شده، آن را به تیم «جی آر» برسانید. عکس در اندازه بزرگ چاپ می‌شود و دوباره به شما یا هرجایی که می‌خواهد روی آن کار کند فرستاده می‌شود. این پوسترها باید روی ساختمان‌ها و دیوارهای شهر چسبانده شود، حتی روی یک پنجره… این کارها، تبدیل به نمایشگاهی می‌شود که بعد به شکل مجازی روی سایت آنها در دسترس قرار می‌گیرد.
در این فیلم درباره این پروژه بیشتر می‌بینید.

خودش گفته از دید او این یک کار هنری صرف است برای تبدیل شدن بعضی محله‌ها و خیابان‌ها به نمایشگاه و گالری، آن هم با پیامی که مردم در موردش تصمیم می‌گیرند.