می‌توانی نگاه نکنی

قلمکار کاوه گلستان
گاهی -لابد از روی خیرخواهی- عکس‌ها و جایزه‌هایی را به او نسبت می‌دهند که نگرفته، گاهی نسبت‌های ناروا به او می‌دهند و به او تهمت می‌زنند و هر از گاهی هم به خصوص از اواسط فروردین‌ماه به بعد، حجم متن‌های پر احساس و سوز و گداز، با چاشنی عکسی از آرام‌گاه او یا خودش، که حتما در آن قید شده این عکس «من» است با کاوه گلستان، زیاد می‌شود.
کاوه گلستان بیشتر برای عکس‌هایش از جامعه و مردم -یا آن‌طور که اهل فن می گویند، عکس‌های مستند اجتماعی- و بعدها جنگ ایران و عراق و ویدیوهای خبری، شناخته شده‌است. همه هم می‌دانند که ۱۳ نوروز ۱۳۸۲ که سرگرم تهیه گزارشی برای شبکه بی‌بی‌سی جهانی بود، در عراق، با انفجار مین، کشته شد.

طبیعی‌ست که کارهای اجتماعی و سیاسی او بیشتر دیده شوند اما کارهای دیگری هم کرده که کمتر به آنها پرداخته شده‌است؛ یکی از این کارها کتابی‌ست به نام «قلمکار» که چهل سال پیش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپش کرده. گلستان در این کتاب ۴۷ صفحه‌ای، که یکمین کتاب از «مجموعه هنر ایران» بوده، به هنر ایرانی و فراموش‌شده قلم‌کار، پرداخته. عکس‌ها و متن کتاب که به زبان ساده، از پیشینه و فن قلمکار، به نوجوانان می‌گوید، کار کاوه است که در کتاب گفته آنها را در کارگاه‌هایی در اصفهان گرفته‌است. این کتاب چهل ساله را همین‌جا می‌توانیم ببینیم:

کاوه در این کتاب در سفری کوتاه، مخاطبان نوجوانش را با پیشینه هنر قلمکار آشنا می‌کند و با عکس، که به قول او «ثبت‌کننده دقیق‌تری‌ است»، آنها را به کارگاه‌های قلمکار می‌برد؛ اما این عکس‌ها، فقط کارت‌پُستال‌هایی خوش‌آب و رنگ نیستند که در پیچ و خم نقشی که قلمکارها می‌زنند، چیزی از زندگی پُررنج آنها نشان ندهد. به خصوص عکس‌هایی که کاوه از کودکان کارگر در این کارگاه‌ها گرفته،‌ در کنار آموختنی‌های زیادشان درباره هنر قلمکار، شاید ذهن مخاطبان نوجوان او را هم به فکر وادارند که چرا هم‌سن و سال‌های آنها باید در چنین شرایط سختی، کار کنند.
کاوه در متن ساده، خلاصه و پُر دانشی که درباره هنر قلمکار نوشته، این را هم گفته که «هنر قلم‌کار دیگر از میان رفته و صنعت ساده قلمکارسازی جایش را گرفته که تقلیدی‌ست از نقش‌های قدیمی.»
سال ۱۳۶۳ این کتاب با تفاوت‌های کمی، برای بار سوم بازنشر شد؛ نشان دولتی، به برگ ۱ و «به نام خدا» به برگ ۲ کتاب اضافه شد و متن کوتاهی که درباره استفاده شاهان صفوی از هنر قلمکار بود، حذف شد. کاوه در نسخه اصلی نوشته که هنر قلمکار در دوران شاهان صفوی به اوج رسید و در مراسم مذهبی و جانماز و جامُهری مردم هم دیده می‌شد؛ این بخش‌ها در کتاب چاپ ۶۳ آمده ولی اشاره‌ای به علاقه شاهان صفوی به لباس‌ها و نقش و نگارهای قلمکار، و استفاده از آنها در ردای شاهان و نظامیان نشده.

تیتر از کاوه گلستان؛ «…می‌توانی نگاه نکنی، می‌توانی خاموش کنی، می‌توانی هویت خودرا پنهان کنی، مثل قاتل‌ها، اما نمی‌توانی جلوی حقیقت را بگیری، هیچ کس نمی‌تواند.»

 

[schema type=”book” url=”http://www.kanoontolid.com/?p=438″ name=”قلمکار” description=”عکس‌ها و متن کتاب را کاوه گلستان عکاس‌خبرنگار سرشناس ایرانی گرفته و نوشته. عکس ها در کارگاه‌های برادران چیت‌ساز در اصفهان گرفته شده.” author=”کاوه گلستان” publisher=”کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان” pubdate=”1974-02-02″ edition=”یکم” paperback=”yes” ]

نظر شما